Türkiye Dijital Para Sistemine Geçiyor

2019 – 2023 dönemini içeren 11. Kalkınma Planı’na göre Merkez Bankası’nın kendi dijital parasını çıkarması, beklenen gelişmeler arasında yer alıyor. Bir kamu kurumu tarafından blok zincir tabanlı bir uygulama koordinasyonu sağlanan dijital para, Merkez Bankası denetiminde olacak. Bu sisteme geçildiğinde bankacılık kavramının kökünden değişmesi bekleniyor.

Dijital para, yalnızca elektronik ortamdaki işlemler ve ödemeler için kullanılan, internet tabanlı bir şekilde dijital biçimde bulunan, hızlı ve kolay işlem gibi kendine özgü özellikleri olan, geleneksel paranın bütün özelliklerini taşıyan bir değişim sistemidir. Dijital para, elektronik ortam üzerinde ödeme yapmayı sağlayan bir sistemin parçasıdır. Buna göre banka hesaplarında yer alan paralar aslında dijital para olarak değerlendirilmektedir. Dijital para ile alışveriş yapılabilir, fatura ödenebilir ve para transferi işlemleri gerçekleştirilebilir.

Dijital Türk Lirası Nedir?

Dijital Türk Lirası, nakit Türk Lirasının veya banka hesaplarında bulunan Türk Lirasının yerini alacak olan dijital bir paradır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ASELSAN, TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği Araştırma Merkezi (BİLGEM) ve HAVELSAN’ın katılımı ile Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu oluşturulmuştur. AR-GE çalışmaları doğrultusunda dijital Türk Lirası tedavülüne yönelik iktisadi, hukuki ve mali gereksinimleri karşılayıp karşılamadığına dair birinci faz sonuçlarının, testlerin tamamlanmasının ardından 2022 yılında kamuoyuna sunulacağı bildirildi.

Dijital paralar, kâğıt paralar ve madeni paralara oranla daha güvenli bir yapıya sahiptir. Dijital paralar, bilgisayar dosyalarında yer alır ve kayıtları korumak için kripto şifreler kullanır. İnsanların üzerlerinde taşıdıkları kâğıt ve madeni paraların herhangi bir güvenliği yoktur ancak dijital paralar, kullanıcılar tarafından elektronik ortamda belirlenen şifreler ile koruma altına alınabilir. Sonuç olarak dijital paraların somut ve fiziki bir varlığı bulunmaz ancak her türlü işlemi hızlı, kolay ve güvenilir biçimde gerçekleştirme yeteneği mevcuttur.

Dijital Türk Lirası Ne Zaman Çıkacak?

Türkiye, dijital para için gerekli altyapıların tamamlanmasının ardından 2022 yılına dijital para düzenlemesi ile birlikte girecek. Daha önce Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın eski başkanı Naci Ağbal, dijital para birimi için “kavramsal” araştırma sürecinin Türkiye Merkez Bankası tarafından tamamlandığını ve 2021 yılının ikinci yarısında pilot testlere başlanacağını duyurmuştu.

Dijital Türk Lirasının Kripto Paradan Farkı Nedir?

Dijital para ile kripto para farklı yaklaşımları temsil ediyor. Dijital para ile kripto para arasındaki farkları şöyle sıralayabiliriz:

  • Dijital para, bir merkez otorite tarafından çıkarılmakta ve kontrol edilmektedir. Kripto para ise merkeziyetsiz bir yapıdadır. Yani kripto paralar, herhangi bir otorite tarafından kontrol edilemez.
  • Dijital para ile gerçekleştirilen işlemlerde kişilerin gerçek kimlikleri kullanılmaktadır. Yapılan işlemlerde gizlilik yoktur. İşlem yapılırken kişisel bilgilere ihtiyaç duyulur ve bu bilgiler herhangi bir otorite ile paylaşılmaktadır. Kripto paralar ile işlem yapılırken gizlilik esastır.
  • Dijital para işlemleri siber saldırılara karşı kripto paralara oranla daha zayıf ve manipüle edilmeye açıktır. Kripto para ise blockchain tabanlı yapısı ile saldırılara karşı güçlü ve güvenlidir.
  • Dijital para, devletlerin tercihi olduğu için pek çok ülkede yasal düzenlemelerle kullanılır hale gelmiştir. Kripto paralar ise henüz az sayıda ülke tarafından sınırlı olarak kullanılmaktadır.
  • Kripto para, devletin ya da merkez bankasının kontrolü dışında işleyen bir sistem olduğu için geleneksel finans sistemi için olumsuz bir senaryo oluşmasına neden olmaktadır. Devletlerin veya merkez bankalarının piyasaları kontrol eden otorite kurumlar olmaktan uzaklaşmasına neden olan kripto para olayını merkez bankaları dijital paraya geçiş yöntemi ile aşmayı planlamaktadır.