Metan gazı karbondioksitten yaklaşık 30 kat daha etkili bir gazdır. İnsanın neden olduğu küresel ısınmaya olan etkisi karbondioksitin hemen ardından gelen metan gazı, ısıyı atmosferde 100 yıldan daha fazla süre hapsetme kapasitesine sahip. Bu durum küresel ısınma sürecini hızlandırırken, deniz seviyelerinin yükselmesine neden olmaktadır. Araştırmalara göre 2013 – 2018 yılları arasındaki 5 yıllık süreçte %50 artış gösterdi.
Manchester Üniversitesi Küresel Metan dengesi projesinde faaliyet gösteren atmosfer fizikçisi Profesör Grant Allen, The Independent’e yaptığı açıklamada, metan gazında görülen bu artışın Paris Anlaşması’nda belirlenen hedeflere ulaşmayı zorlaştırdığını ifade etti.
Paris Anlaşması; 2015 yılında imzalanmış, 2016 yılı itibariyle küresel sera gazı emisyonlarının %55’ini oluşturan, en az 55 tarafın onayı sonucunda yürürlüğe girmiştir. Anlaşma, yoksulluğun ortadan kaldırılması ve küresel ortalama sıcaklık seviyesindeki artışın 2 derecenin altında tutulması hedefine yönelik çabaların sürdürülmesini ifade etmektedir.
Metan Gazı Nedir?
CH4 (karbon ve 4 hidrojen) kimyasal formülüne sahip bir bileşiktir. Kokusuz ve normal sıcaklık ve basınçlarda gaz halinde bulunan metan, doğalgazın önemli bir bileşenidir.
Volta tarafından 1778 yılında bulunmuştur. Metan gazı, organik maddelerin mayalanma sürecinden geçerek veya yüksek sıcaklık seviyesinde kavrularak ayrışması sonucu veya termal organik maddelerin çürümesinden ortaya çıkabilir. Metan gazı esasen topraktan ve insan vücudundan çıkar. Bataklıkta yoğun olarak bulunduğu için “bataklık gazı” olarak da bilinir.
Metan Gazının Zararları Nelerdir?
Doğal metan, yer altında ve deniz tabanında bulunabilir. Yüzeye çıkıp atmosfere karıştığında ise atmosferik metan ismini alır. Riskli olan, atmosferik metan seviyesinin fazla olmasıdır.
1750 yılından günümüze dünyadaki atmosferik metan gazı seviyesi %150 boyutunda devasa bir artış göstermiştir. Bu durum, küresel ısınmaya neden olan ciddi bir sorundur. Doğal metan gazlarının ise atmosfer açısından herhangi bir riski yoktur.
Metan gazının zararları şöyle sıralanabilir;
- Tek başına ve doğal ortamında renksiz ve kokusuz yapısıyla zararsız olan metan gazı, bazı maddeler ile birleştiğinde zehirli olma potansiyeline sahiptir.
- Metan gazının havalandırma ihtiyacı doğru olarak karşılanmadan yakılması, zehirli bir gaz olan karbonmonoksitin açığa çıkmasına yol açar.
- Karbonmonoksitin düşük değerlerinin etkileri, kısa sürede ortaya çıkan baş dönmesi, mide bulantısı ve 2 saat bu gaza maruz kalma durumunda ölüme neden olabilir. Seviyenin yüksek olduğu durumlarda ölüm de çok hızlı gerçekleşir.
- Metan gazı farklı kimyasallarla bir araya geldiğinde patlayıcı etki gösterebilir.
- Metan gazı yüksek konsantrasyona ulaştığında tutuşturulursa ölümcül etki yapabilir.
- Çürük yumurtaya benzer bir koku oluştuğunda metan gazı her an patlama potansiyeline sahiptir.
- Metan gazı patlaması sonucu pek çok farklı ölüm örnekleri mevcuttur.
Metan Gazının İklim Değişikliğine Etkileri Nelerdir?
Atmosferik metan gazının küresel ısınmaya yol açan en büyük etkenlerden biri olduğu biliniyor. Küresel ısınmanın ciddi etkilerini görmeye başladığımız son yıllarda metan gazındaki artış göze çarpıyor.
Sıcaklıktaki artış, mikrobik canlıların organik maddeleri metan gazına çevirme potansiyelini artırıyor. Böylece metan gazı salınımı da artış gösteriyor. Bu döngü doğal bir süreci ifade ettiği için değiştirmek mümkün görünmüyor. Ancak küresel ısınmanın artış göstermesi, bu salınımı daha da artıracak bir ortam hazırlıyor.
Bunun için önümüzdeki süreçte küresel ısınma etkilerini hafifletecek önlemler almak, geri dönüşüm yollarını kullanmak, plastik kullanımını mümkün olduğunca azaltmak, ormanları çoğaltmak ve tüketim odaklı hayatlardan vazgeçmek, gelecek nesiller açsından büyük önem taşıyor.
Yüksek miktarda ineklerden çıktığı varsayılan metan gazının, çeşitli yöntemlerle salınımının önüne geçilmesi de tedbirler kapsamında iyi bir fikir olarak görülüyor.
