Çağımızın en önemli sorunlarından birisi küresel ısınmadır. İklimlerin değişmesinden sıra dışı doğa olaylarının yaşanmasına kadar pek çok sorunun altında bu neden yatar. Küresel ısınmanın ana sebepleri arasında karbon salımı diğer bir adı ile karbon emisyonu gösterilir.
Aslında doğada yaygın bulunan bir element olan karbon, dünyadaki yaşamın temelini oluşturur. Yediğiniz yiyeceklerde, satın aldığınız ürünlerin çoğunda, soluk alıp verdiğiniz havada karbonun izine rastlamak mümkündür.
Karbon, atmosferde karbondioksit olarak bulunurken karada kömür ve petrol gibi yapıların içerisinde yer alır. Kısacası karbonun bu hayatta dokunmadığı alan yok gibidir. Öyle ki suda bile CO2 ve HCO3 olarak karbon yapısına rastlamak mümkündür. Peki, böylesi önemli bir elementin karbon salınımından sorumlu tutulmasındaki sebep nedir? Bu soruya cevap verebilmek için önce karbon salınımın tanımına değinmeliyiz.
Karbon Salınımı Nedir?
Son zamanlarda küresel ısınmanın etkilerini hayatın her alanında görmek mümkündür. Kimi zaman küresel ısınmadan dolayı deniz canlılarının farklı alanlara göç ettiğine şahit olursunuz. Ekosistemdeki dengenin bozulmasının en önemli nedenlerinden birisi küresel ısınmadır. Fakat küresel ısınmanın temelinde ise karbon salınımı yatar.
Genellikle insan kaynaklı faaliyetlerin sonucunda ortaya çıkan karbon salınımı, karbonun atmosfere salınımını ifade eder. Bir nevi sera gazına eş değer olarak görülen karbon emisyonu, sanayi devrimi ile beraber artmış ve günümüzdeki seviyeye gelmiştir.
Atmosferdeki CO2 miktarının sanayi devriminden bu yana %40 arttığı görülür. Özellikle de fosil yakıtların ciddi biçimde kullanılması bu durumun oluşmasına neden olmuştur. Karbon emisyonunun artmasındaki bir diğer etmen ise plastiğin üretilmesi ve işlenmesidir.
Karbon Salınımı Nasıl Oluşur?
Doğal dengenin önemli bir parçası olan karbon, hayvanların nefes alıp vermesinden toprağa karışmalarına kadar pek çok olayda önemli rol oynar. Aynı zamanda karbon, bitkilerin fotosentez için kullandıkları bir besin gibidir. Böylesine önemli olaylarda rol oynayan karbon elementi, insan faaliyetleri sonucu çevreye zararlı hale gelir.
Petrol, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıtlar yeraltından çıkarılıp yakıldığında fazladan karbon atmosfere salınır. Karbonun yeryüzünde olması gerekenden fazla bulunması doğal dengeyi bozar.
Radyasyonu emen ve ısının atmosfere kaçmasını engelleyen CO2’nin atmosferde fazla miktarda bulunması sıcaklığın artmasına ve iklim değişikliğine yol açar. Çünkü diğer sera gazları gibi karbon da atmosferde sera etkisi yaratır ve güneşten gelen ışınların uzaya yansımasını önler. Özellikle de doğal dengeyi sağlayan ağaçların kesilerek yerleşim yeri amacıyla kullanılması bu süreci daha da hızlandırır.
Karbon Salınımını Ne Artırır?
Geçmiş dönemlere baktığınızda karbon salınımının ve sera gazlarının zaman zaman arttığını gözlemleyebilirsiniz. Fakat hiçbir dönemde bu çağdaki gibi bir etkiye rastlanmaz. Bunun en önemli sebebi insanlardır. Özellikle son dönemlerde karbon seviyesini dengeleyecek olan ormanların yok edilmesi ve denizlerin kirletilmesi bu hazin sona insanları adım adım yaklaştırır.
İnsanoğlu her gün sıcaklığın artması, su kaynaklarının azalması ve buzulların erimesi gibi olaylara şahit oluyor. Mevsimlerin beklenildiği gibi geçmemesinden dolayı su kaynakları günbegün azalıyor. Ne yazık ki doğal dengenin bozulmasına bağlı canlı ekosisteminde değişimler görmek mümkündür. Örneğin; normal şartlarda Hint Okyanusu, Büyük Okyanus’un batı kıyıları ve Kızıldeniz’de yaşayan aslan balığını yaz aylarında ülkemiz denizlerinde de görüyoruz. Bu durumun temel sebebi küresel ısınma da olsa ona yol açan en büyük neden karbon salınımıdır.
Doğada karbon salınımını artıran pek çok etken bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir;
- Sanayileşme
- Kontrolsüz nüfus artışı
- Küresel enerji talebinde artış
- Artan şehirleşme
- Yeşil alanların farklı nedenlerle yok edilmesi
- Sera gazlarının kontrolsüz biçimde doğaya salınımı
Karbon salınımını artıran başlıca sebeplere örnek olarak belirtilebilir..
