Bir projeye ya da yatırıma başlamadan önce bu yatırımın riskleri ve finansal getirileri hakkında araştırma yapılmasından bu hususlarda aydınlatıcı bir rapor hazırlanmasına kadar olan süreçtir. Bu kapsamda fizibilite çalışmaları ticari hayatta başarılı olması ve doğru yatırım yaklaşımları uygulanması istenen her konuda mutlaka başvurulması gereken çalışmalardır.
Fizibilite Çalışması Nedir?
Fizibilite çalışmaları bir proje ya da yatırıma başlama kararı verilmeden önce bu yatırım ya da projeyle ilgili tüm bilgilerin elde edilerek kategorize edilmesi sürecidir. Bu çalışma ile bir iş ya da yatırım teknik, ekonomik ve finansal olarak araştırılmaktadır. Böylelikle bu araştırmaların sonucunda proje ya da yatırımın karlı olup olmadığı ortaya konulmaktadır. Bu kapsamda elde edilen veriler ve olası problemler ele alınmaktadır. Böylelikle istenilen hedefe ulaşılıp ulaşılamayacağı, nasıl ulaşılacağı ve ne kadar zaman alacağı ile ilgili bilgiler sistematik hale getirilmektedir. Bu değerlendirme ile elde edilen bilgiler arasından kişiye ya da kuruma kar getirecek olan fikirler, fizibil olarak adlandırılmaktadır.
Fizibilite çalışması, doğru yatırım ve proje kararının verilebilmesi için yapılabilecek en önemli çalışmalardan birisidir. Fizibilite çalışması beraberinde pek çok avantajı getirmektedir. Bu avantajlardan bahsetmek gerekirse:
- Yatırımın yapılabilirliğinin ve karlılığının teşhis edilmesi sağlanır. Bu ön teşhis ile söz konusu fikrin ne kadar sağlam olduğu ortaya konulur.
- Yatırımın yapılacağı pazarın konumu ve hammadde yakınlığı gibi faktörlerden yatırım yerinin ne kadar etkilendiği belirlenir. Böylelikle en verimli yatırım yerinin seçilmesi mümkün hale gelir.
- Yatırım destekçisi ve ortaklarının bulunmasını sağlar.
- Yapılacak yatırımın finansal açıdan ömrünün belirlenmesine yardımcı olur.
- Yatırım ya da projenin her yönüyle açıklanması mümkün hale gelir.
- Ticaret Bakanlığı’ndan yatırım teşvik belgesi alımı sürecini kolaylaştırır.
- Yapılan yatırım tam belge edilerek sunulur. Böylelikle söz konusu yatırım ya da projeye yatırım kredisi almak için gerekli zemin oluşturulur.
Fizibilite Çalışması Nasıl Yapılır?
Fizibilite çalışmaları yapılırken pek çok farklı alanda araştırma yapılması ve bu araştırma sonuçlarının birleştirilerek raporlanması gerekir. Fizibilite raporunun tam ve hatasız bir şekilde oluşturulması için araştırmanın belirli başlıklar üzerinden yapılması zorunludur.
Bu nedenle fizibilite raporu aşağıdaki aşamalar izlenerek gerçekleştirilir:
- Ekonomik Araştırma: Bu aşamada söz konusu yatırım ya da projenin verimliliği, karlılığı ve mantıklı olup olmadığı ele alınır. Bunun için pazar talepleri, piyasanın takibi ve değerlendirilmesi, rakip firma eğilimleri ile ilgili araştırma yapılır.
- Teknik Araştırma: Hizmet, ürün ya da sistemin üretim süreci aşamaları tamamlanır. Bunların üretimi için gerekli teknolojilerin tasarımı ve işleyişi için araştırma yapılır.
- Finansal Araştırma: Bu aşamada yatırım maliyetleri, gelir – gider hesaplaması ve döner sermaye gereksinimleri masaya yatırılır.
- Yasal Araştırma: İşletmenin üstlenmesi gereken yasal yükümlülükler ve işin vergilendirilmesi gibi konular araştırılır. Eğer ortaya çıkabilecek hukuki problemler söz konusu ise bunların saptanması gerekir.
- Örgütsel Araştırma: Bu aşamada işle ilgili bölümleme, analiz, yetki/sorumluluk dağılımı, uzmanlaşma gibi organizasyon şeması detaylı olarak belirlenir.
Fizibilite Raporu Nedir?
Fizibilite çalışmaları sonucu elde edilen verilerin detaylı ve sistematik bir şekilde sunulduğu raporlardır. Bu dokümanlarda rapor yatırımlarının karlılığı, verimliliği, riskler ve karşılaşılabilecek olası problemler belirtilir.
Genel olarak zorunlu olarak raporda yer alması gereken fizibilite raporu bilgileri şu şekildedir;
- Yatırım ya da projenin konusu
- Yatırım süresi
- Üretilecek ürün, hizmet ya da sistemin adı
- Sabit yatırım tutarı miktarı
- Yatırımın yapılacağı yer
- Yatırımın istihdam kapasitesi
- Yatırımın geri dönüş süresi
- Üretim tesisinin kapasitesi
- Sürdürülebilir bir yatırım için tavsiyeler
- Problemlerle karşılaşıldıysa bu sorunlar ve çözüm önerileri
